Jutro o 8:20 zawyją na całym Cyprze syreny alarmowe – kolejna rocznica przewrotu 1974 roku

Dnia 15 lipca 1974 roku Narodowa Organizacja Cypryjskich Bojowników – EOKA, wraz z grupą greckich wojskowych przeprowadziła zamach stanu sprzeciwiając się polityce ówczesnego prezydenta Cypru, duchownego Makariosa III, opowiadając się za natychmiastową unią Cypru z Grecją.

Pomysłodawcą zamachu była organizacja Front Narodowy. Prócz legalnej działalności politycznej, jej członkowie przenikali do cypryjskiej policji i sił bezpieczeństwa. Przywódcą zamachu był dowódca EOKA, grecki generał, który nie mógł wybaczyć Makariosowi niezrealizowania enosis(zjednoczenia). Przybył na Cypr nielegalnie w roku 1972 i przy użyciu taktyk terrorystycznych walczył o zjednoczenie wraz z byłymi żołnierzami i kadrą oficerską cypryjskiej Gwardii Narodowej. Planowano również obalić rządy Makariosa III.

Dochodziło do zamachów bombowych, porwań polityków, między innym Ministra Sprawiedliwości. W odpowiedzi Służby Bezpieczeństwa Cypru zajęły kwaterę EOKA w Limassol, przejęły tym samym plany przyszłego zamachu, projekt zabójstwa Prezydenta oraz plany objęcia kontroli nad lotniskiem w Nikozji, rozgłośni radia i telewizji oraz posterunków policji. Od stycznia 1974 prezydent Makarios wraz z zaufanymi współpracownikami próbował zwalczać nasilającą się działalność terrorystyczną i w lipcu 1974 zadecydował o odesłaniu nadetatowych żołnierzy do Grecji. Ta decyzja skłoniła generałów na tajnym posiedzeniu w Atenach do natychmiastowego działania. Zamach stanu miał się odbyć pod przykrywką fałszywych zamieszek przeciwko rządom Makariosa III.

15 lipca 1974 zamachowcy przejęli kontrolę nad rozgłośnią radiową w Nikozji. Grupy EOKA B oraz oddziały Gwardii Narodowej otoczyły pałac prezydencki i ogłosiły powstanie Rządu Ocalenia Narodowego, na czele którego stanął Nikos Sampson. Poinformowano również o śmierci Makariosa III w zdobytym pałacu. W rzeczywistości prezydent zorientował się w sytuacji, widząc koncentrację wojsk wokół swojej siedziby, i uciekł z niej tylnym wyjściem, po czym ukrył się w jednym z klasztorów prawosławnych i dotarł do Pafos. Stamtąd wezwał Cypryjczyków przez radio do stawienia zamachowcom oporu. Następnego dnia wygłosił w języku angielskim przemówienie adresowane do wszystkich krajów świata, domagając się pomocy w zachowaniu suwerenności przez Cypr. Walki zakończone klęską EOKA trwały dwa dni. Prezydent miał zbyt wielu swych zwolenników. Sam nie pozostał na Cyprze. Odleciał do Wielkiej Brytanii.

Ofiarą walk padło kilkaset osób. Zamach stanu na Cyprze potępiło wiele krajów, w tym naturalnie Turcja, obawiając się o losy Turków cypryjskich w państwie rządzonym przez polityków związanych z juntą grecką.

Po nieudanych rozmowach turecko-greckich, prowadzonych za pośrednictwem amerykańskim, 20 lipca 1974 wojska tureckie, pod presją opinii publicznej swojego kraju, zaatakowały Cypr z powietrza i z morza. Turcja zrealizowała tym samym plan podziału wyspy, który miała w zamiarze już wiele lat wcześniej.  

Wysunięty przez polityków tureckich argument obrony Turków cypryjskich przed Grekami był jedynie pretekstem do ataku, gdyż w czasie zamachu stanu toczyły się jedynie walki zwolenników i przeciwników natychmiastowej enosis, nie doszło natomiast do agresji przeciwko muzułmańskiej społeczności na wyspie.

Zawieszenie broni ogłoszono 22 lipca 1974 roku, lecz Cypr zostaje podzielony do dziś.