1 kwietnia – Grekocypryjska Wojna Wyzwoleńcza

Dziś na Cyprze obchodzone jest dzień EOKA – mamy święto państwowe

Ataki z 1 kwietnia 1955 r. były serią ataków przeprowadzonych na całej wyspie przez EOKA (gr. Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών – Narodowa Organizacja Cypryjskich Bojowników), które zapoczątkowały cypryjską wojnę o niepodległość. Głównym celem grekocypryjskej nacjonalistycznej, narodowowyzwoleńczej organizacji paramilitarnej było uwolnienie Cypru od brytyjskiego jarzma oraz zjednoczenia i przyłączenie Cypru do Grecji.

EOKA rozpoczęła walkę z władzą brytyjską oraz zbrojną kampanię na rzecz zakończenia brytyjskich rządów kolonialnych. Jeszcze w czasie I Wojny Światowej, Wielka Brytania przyrzekła, że jeśli Grecja przystąpi do wojny po stronie aliantów, to dojdzie do zjednoczenia tego państwa z Cyprem, który był wtedy pod władzą brytyjską. Helleńczycy odrzucili jednak tę propozycję, w wyniku czego obietnica ta nigdy nie została zrealizowana. Przywódcą i twórcą organizacji był cypryjski bohater, generał Georgios Grivas o przydomku Digenis. Choć ta ideologia znalazła odbicie w działaniach zbrojnych organizacji, to jednak nie wszyscy ją podzielali. Pod koniec walk, szef ramienia politycznego EOKA – arcybiskup Makarios III był zwolennikiem pójścia na kompromis z przeciwnikiem. Tym samym poróżnił się co do metod walki politycznej z gen. Grivasem Digenisem, który ustąpił, ale jednocześnie rozpoczął podziemną walkę partyzancką. Pomimo tego, że organizacja stosowała metody siłowe, to jednak chciała osiągnąć cele polityczne, a nie militarne. W związku z tym jej działania były ukierunkowane na to, by zwrócić na Cypr uwagę międzynarodowej opinii publicznej, przez dokonywanie aktów sabotażu, które miały trafić na pierwsze strony gazet. W międzyczasie Makarios III prowadził negocjacje z Brytyjczykami, które zakończyły się fiaskiem.

Początkowo działania zbrojne planowano na 25 marca, czyli grecki Dzień Niepodległości, ale ostatecznie wojnę zaczęto 1 kwietnia. Ataki przeprowadzono równocześnie na całej wyspie na różne obiekty brytyjskie lub powiązane z Brytyjczykami. Zaatakowano między innymi rządową stację nadawczą, biuro rządowe oraz ministerstwo edukacji w Nikozji. W Larnace zaatakowano centralny posterunek policji, budynek sądu, urząd wojewódzki, dom komisarza oraz dom oficera policji. W Limassol między innymi główny posterunek policji, urząd wojewódzki, koszary w Episkopi. Limassol doznało poważnych szkód w wyniku licznych eksplozji. W rejonie Famagusty został zniszczony obóz wojskowy oraz zbiornik paliwa garnizonowej elektrowni. Kilku funkcjonariuszy EOKA zostało aresztowanych i w związku z atakami skazanych na wieloletnie więzienie.


Przewaga brytyjska była miażdżąca, a możliwości Cypryjczyków ograniczone. Podczas kulminacji działań zbrojnych EOKA miała zaledwie 1.250 członków, którzy stawiali czoła wojskom brytyjskim liczącym sobie 40.000 żołnierzy. Makarios został aresztowany i deportowany na Seszele, a Digenis zaszył się w górach Troodos ze swoimi oddziałam i prowadził akcje dywersyjno-sabotażowe. Wojna, pomimo że bogata w akty terroru i liczne ofiary nie wywarła zamierzonego efektu na arenie międzynarodowej, a nawet nie zwróciła szczególnej uwagi społeczeństwa greckiego. Walki trwały do marca 1958, kiedy to zawieszono broń i uwolniono Makariosa z niewoli. Na mocy porozumienia w Zurychu, rok później został on prezydentem Cypru, a Cypr uzyskał niepodległość 16 sierpnia 1960 r. Jak się potem okazało, był to sukces tymczasowy i dopiero początek trudnej drogi Cypru ku niepodległości i zjednoczeniu. Tragiczne wydarzenia następnych lat doprowadziły do rozłamu wśród Cypryjczyków w kwestii relacji z Grecją, a do gry wkroczyli Turcy Cypryjscy. Dużo straszniejsza wojna miała dopiero się zacząć, a jej fatalne skutki wszyscy odczuwamy do dzisiaj.

W 2019 r. rząd brytyjski wypłacił odszkodowanie w wysokości 1 miliona funtów łącznie dla 33 Cypryjczyków, którzy byli torturowani przez siły brytyjskie podczas powstania. Wśród nich była 16-letnia wówczas kobieta, która ​​była przetrzymywana i wielokrotnie gwałcona przez żołnierzy, oraz mężczyzna, który stracił nerkę w wyniku brutalnego przesłuchania. Wypłata nastąpiła po odtajnieniu dokumentów rządowych w 2012 r.


Zostaw swój komentarz:
[itfruit_adrotate_by_category]